Podcast Podatki/Prawo: Pillar 2 a ulgi podatkowe w Polsce

Maciej Guzek rozmawia z Markiem Sienkiewiczem, partnerem associate w dziale doradztwa podatkowego na temat ulg podatkowych w kontekście Pillar 2 – globalnego podatku minimalnego.

Z założenia globalny podatek minimalny ma zmniejszyć konkurencję podatkową występującą w danym kraju. Co z kolei stoi w sprzeczności z ulgami podatkowymi, które mają obniżać efektywną stawkę podatkową. Jak ostatecznie będą wyglądały poszczególne rozwiązania i dostępność ich stosowania?

Eksperci dyskutują jak w Polsce mogą wyglądać przepisy dotyczące Pillar 2 i ulg podatkowych. Oprócz tego omawiają m.in. kalkulację globalnego podatku minimalnego w ich kontekście.

Zapraszamy do odsłuchania podcastu.

Transkrypcja do podcastu "Pillar 2 a ulgi podatkowe w Polsce":

Maciej Guzek
W dzisiejszym odcinku gościem jest Marek Sienkiewicz, doradca podatkowy, dyrektor w dziale doradztwa podatkowego podatku dochodowego od osób prawnych i specjalista z zakresu Specjalnych Stref Ekonomicznych.

Marek Sienkiewicz
Cześć Maciek, dziękuję za zaproszenie.

Maciej Guzek
Chciałbym z tobą porozmawiać o globalnym podatku minimalnym. To jest drugi odcinek podkastu poświęcony globalnemu podatkowi minimalnemu. Z tobą chciałbym porozmawiać o tym, jaki wpływ na funkcjonujące w Polsce ulgi podatkowe będzie miało wprowadzenie globalnego podatku minimalnego. Zacznijmy od przypomnienia w telegraficznym skrócie, czym jest globalny podatek minimalny.

Marek Sienkiewicz
Maćku, o wiele więcej już powiedział Maks w tym temacie w poprzednim odcinku, więc ja bardzo to skrócę i podsumuję. To jest jeden z szeregu instrumentów, który ma zmniejszyć konkurencję podatkową pomiędzy poszczególnymi krajami. Idea jest taka, że po co mamy wybierać lokalizację z uwagi na niższą stawkę podatkową naszego biznesu, czy też naszych operacji, skoro nawet jeżeli w danym kraju zapłacimy niższy podatek, to i tak wyrównanie do minimalnej stawki podatkowej, która zgodnie z tą dyrektywą jest na poziomie 15%, będziemy musieli zapłacić albo w jurysdykcji macierzystej, tam gdzie jest siedziba naszej firmy, gdzie jest główny właściciel, albo też w poszczególnych krajach. Z tej perspektywy temat ulg podatkowych jest jak najbardziej na miejscu i w zasadzie jednym z najważniejszych tematów z perspektywy globalnego podatku minimalnego.

Maciej Guzek
Bo one obniżają efektywną stawkę podatkową.

Marek Sienkiewicz
Dokładnie tak i na tym właśnie to też polega. Z reguły ulgi podatkowe mają stymulować większe prace badawczo-rozwojowe, czy też większe inwestycje. Spółka, która podejmuje ten trud większego projektu inwestycyjnego, czy też pójście w większe ryzyko związane z pracą badawczo-rozwojową jako benefit dostaje ulgę podatkową, czyli w efekcie płaci trochę mniej podatku, co może skutkować potencjalnie niższą stawką podatkową z perspektywy globalnego podatku minimalnego.

Maciej Guzek
Wymieńmy najważniejsze ulgi podatkowe, które funkcjonują w Polsce. Które byś wskazał?

Marek Sienkiewicz
Z perspektywy wielkości obciążenia, kosztu dla budżetu to zakładam, że chyba ciągle są to Polska Strefa Inwestycji i Specjalne Strefy Ekonomiczne. Traktuję to razem, bo z mojej perspektywy to jest po prostu ulga inwestycyjna, czyli spółka inwestuje i część kosztów tej inwestycji jest po prostu pokryta niezapłaconym podatkiem. Aczkolwiek ulga badawczo-rozwojowa również zaczyna kwotowo gonić strefę z uwagi na to, że jest też o wiele częściej i powszechniej stosowana, być może w mniejszych wartościach, ale te wartości ciągle bardzo mocno rosną, bo na całe szczęście coraz więcej firm inwestuje w badania i rozwój i ponosi koszty operacyjne z tym związane. W ramach ulg badawczo-rozwojowych są też instrumenty, które zachęcają do komercjalizacji własnych patentów, prac badawczych, które udało się przekształcić w patent, czyli IP Box, który może nie jest klasyczną ulgą, ale to jest po prostu niższa stawka podatkowa.

Maciej Guzek
Bo to jest 5%.

Marek Sienkiewicz
Tak, to jest 5%, a biorąc pod uwagę, że globalny podatek minimalny to jest 15% to wydaje się, że IP Box po prostu przestaje działać.

Maciej Guzek
Czy ulgę na robotyzację też byś się zaliczył do katalogu najważniejszych ulg?

Marek Sienkiewicz
To jest bardzo ciekawy instrument, bo to też jest tak naprawdę "ulga inwestycyjna". SSE to jednak jest pomoc publiczna, to jest instrument selektywny, czyli musimy pamiętać o wszystkich dodatkowych elementach, takich jak np. efekt zachęty, kwestia zakazu relokacji w przypadku dużych przedsiębiorców, przede wszystkim musimy liczyć bardzo szczegółowo limit pomocy z dyskontem itd. Ulga na robotyzację nie jest selektywna, nie jest pomocą publiczną, będzie też stopniowo rosła. Tylko pytanie czy przy uldze na robotyzację w przypadku takich podmiotów wpływ globalnego podatku minimalnego będzie materialny.

Maciej Guzek
Czy na tyle duże zyski da ulga na robotyzację?

Marek Sienkiewicz
Za chwilę o tym powiem, ale trzeba pamiętać, że mechanizm globalnego podatku minimalnego uwzględnia też różnice przejściowe.

Maciej Guzek
Z jednej strony mamy globalny podatek minimalny, wprowadzany oczywiście poprzez ustawodawstwa krajowe, ale źródłem pierwotnym jest dyrektywa unijna, która już została przyjęta. Z drugiej strony mamy inne regulacje unijne, dotyczące pomocy publicznej, które mówią że nie wszystkie ulgi, o których powiedziałeś, ale przynajmniej ulgę inwestycyjną, czyli Specjalne Strefy Ekonomiczne, wolno przyznawać w ramach, które zostały zakreślone przez Unię Europejską. To powoduje lekką konfuzję po mojej stronie, bo nie wiem jak rozwiązać konflikt pomiędzy dwoma regulacjami z zakresu prawa unijnego. Mamy regulacje dotyczące pomocy publicznej, które mówią że można przyznać taką pomoc w formie ulgi podatkowej, polski ustawodawca to czyni w formie Polskiej Strefy Inwestycji, czyli ulgi inwestycyjne. Mamy też drugą regulację unijną o globalnym podatku minimalnym. Jak rozwiązać konflikt tych przepisów?

Marek Sienkiewicz
Temat pewnie się rozstrzygnie finalnie przed sądem, na razie idą pewne skargi...

Maciej Guzek
Skargi do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej?

Marek Sienkiewicz
Tak. Na razie to jest kwestia bardziej proceduralna, kto może, jak może itd. Natomiast jest to jeden z tematów do zastanowienia się, która regulacja jest ważniejsza, albo która powinna być zastosowana w pierwszym stopniu. Na pewno z tej perspektywy trzeba wziąć pod uwagę jeden element. Jak to będzie wyglądało w praktyce, będzie bardzo dużo zależeć od polskich regulacji w tym zakresie. Co to jest w ogóle pomoc publiczna?

Maciej Guzek
No właśnie?

Marek Sienkiewicz
Pomocą publiczną, gdy przedsiębiorca, który jest w Specjalnej Strefie Ekonomicznej, przeprowadza inwestycje, dostaje pewną korzyść, powinna być różnica między tym ile podatku płaci ten przedsiębiorca, a ile płaci taki sam przedsiębiorca, mający podobny biznes, podobną rentowność, ale działający "po drugiej stronie płotu", czyli poza SSE, albo taki, który nie ubiegał się o decyzję o wsparcie (zgodnie z PSI już nie musimy być koniecznie w SSE, żeby korzystać z ulgi inwestycyjnej). Pomoc publiczna to powinna być korzyść ekonomiczna, jaką uzyskuje pierwszy przedsiębiorca będący w porównywalnej sytuacji, względem innego, który nie ma ulgi.

Maciej Guzek
Ta pomoc publiczna wiąże się z określonymi zobowiązaniami, których nie ma ten kolega spoza płotu. To znaczy, jeśli inwestuje w Strefie, muszę wypełnić szereg zobowiązań.

Marek Sienkiewicz
Założenie jest takie, że pomoc publiczna ma sens, więc to nie jest tak, że ktoś dostaje pomoc tak po prostu, bo jest sprytniejszy, złożył wniosek, on po prostu ma szereg zobowiązań. I wcale to nie jest rzadkie to, że ci przedsiębiorcy muszą oddać pomoc publiczną z uwagi na to, że nie spełnili pewnych warunków.

Maciej Guzek
Albo kasują sobie ulgę podatkową, bo wiedzą, że nie będę w stanie w przyszłości spełnić tych obowiązków.

Marek Sienkiewicz
Zgadza się. Jest jeszcze kwestia, że np. będąc w SSE nie można liczyć straty podatkowej, więc czasami jest tak, że czasem lepiej być poza strefą. Miejmy nadzieję, że takich biznesów, które są w permanentnej stracie nie analizujemy. Wyobraźmy sobie taką sytuację, że spółka ma 100 000 000 dochodu zwolnionego, trzeba też pamiętać, że nie każdy dochód jest zwolniony. W związku z tym powinna zapłacić 19 000 000 podatku, którego nie płaci, bo jest w strefie, ma odpowiedni limit, poniosła określone nakłady, odbiera to sobie i raportuje z perspektywy pomocy publicznej 19 000 000 zł ulgi podatkowej. Załóżmy, że w Polsce jeszcze nie wprowadzili top-up-tax krajowego...

Maciej Guzek
Czyli globalnego podatku minimalnego.

Marek Sienkiewicz
Załóżmy, że spółka jest z siedzibą w Niemczech. Załóżmy, że ta spółka tutaj raportuje 19 000 000 - tyle po prostu nasz budżet stracił z uwagi na to, że udało się przyciągnąć tę inwestycję do Polski. To jest ta korzyść ekonomiczna. Tymczasem w Niemczech porachowano dokładnie wartość, wzięto wartość księgową spółki polskiej, zsumowano wszystkie biznesy z Polski, odjęto odpowiednie włączenia itd. Wyszło, że musi być domiar, bo w Polsce spadliśmy poniżej 15%.

Maciej Guzek
Czyli poniżej efektywnej stawki globalnego podatku minimalnego.

Marek Sienkiewicz
Wyszło, że domiar wynosi 5 000 000 zł. W praktyce ekonomiczna korzyść na poziomie krajowym to jest 19 000 000, ale na poziomie grupy to jest 14. Pytanie, co tak naprawdę powinniśmy raportować dla celów pomocy publicznej? To jest bardzo istotne.

Maciej Guzek
Ale to znaczyłoby, że mogę dłużej wykorzystywać ulgę podatkową, jeśli spółka matka zapłaci?

Marek Sienkiewicz
Wydaje mi się, że to jest jedno z możliwych rozwiązań? Tak skaczemy po tematach? Mianowicie chodzi o to, gdzie będzie domiar, czyli 5 000 000 płacone, czy w Niemczech, czy w Polsce.

Maciej Guzek
Powiedzmy, że będzie płacone w Polsce, bo ja się jednak spodziewam, że polski ustawodawca wprowadzi lokalny podatek minimalny, to znaczy, że te dochody nie będą uciekały poza zakres polskiej jurysdykcji, bo są to dochody, które przypisujemy do biznesu prowadzonego w Polsce. To jak to by wyglądało? Z jednej strony nie płacę 19 000 000 podatku dochodowego, a z drugiej strony dopłacam 5 000 000?

Marek Sienkiewicz
Tak, wtedy efektywna korzyść z perspektywy regulacji pomocy publicznej to jest 14 mln. W takiej sytuacji, z perspektywy pomocy publicznej, kluczowe jest ciągle, kto płaci ten podatek i ile. Z perspektywy polskiego przedsiębiorcy, jeżeli on równocześnie będzie płacił domiar, to sytuacja wygląda trochę inaczej? Jest bardzo dużo elementów do zastanowienia się, bo przede wszystkim trzeba pamiętać o tym, że globalny podatek minimalny jest liczony w oparciu o dane finansowe. Nie robimy tego na poziomie ustawy CIT, tylko na poziomie bilansowym i w oparciu o międzynarodowe standardy rachunkowości. Później robimy "przejściówkę" w oparciu o te wartości. Gdy mamy już dochód to zbieramy wszystkie podatki. Co jest istotne, dochód robimy nie na poziomie danego przedsiębiorcy, tylko na poziomie wszystkich spółek, całego biznesu w Polsce. Załóżmy, że jeżeli spółka, która skorzystała z ulgi 19 000 000, ma ileś spółek sióstr, które są w Polsce, jedna zajmuje się handlem, inna innym biznesem, inna "od wieków" jest w jednym miejscu, nigdy nie korzystała z tej ulgi, więc też płaci podatek. Później pojawi się pytanie, gdy wyliczymy domiar, w związku z jaką sytuacją wystąpiło te 5 mln.

Maciej Guzek
Która z tych spółek płaci ten podatek? Jeśli to jest konstelacja spółek sióstr, to pewnie będzie to trudne do zidentyfikowania. Z jednej strony, gdybym miał strukturę pionową, to można by powiedzieć, że robi to spółka matka, bo to by było najbardziej logiczne rozwiązania. Rozumiem, że bierzesz wszystkie spółki z danej grupy, które są w Polsce, one mogą być powiązane w sposób bardziej skomplikowany, niż relacja spółka matka - spółka, córka?

Marek Sienkiewicz
Tak jest. OECD, gdy wprowadzał globalny podatek minimalny i odnosili się do kwestii ulg podatkowych, to wskazali, że generalnie chodzi o to, żeby promować ulgi, które są bardziej kierunkowe, czyli są w mniejszej wysokości, a nie takie, które są szerokie, zwalniają wszystko, jak leci.

Maciej Guzek
W takim razie ulga inwestycyjna to nie jest ulga kierunkowa? Ona dotyczy konkretnych inwestycji, to znaczy muszę zrobić inwestycje i dochód z tej inwestycji będzie zwolniony. Oczywiście nie chcę wchodzić w dyskusję o tzw. podejściu projektowym, to teraz nieważne. Generalnie powodem do tego, żeby dostać ulgę w ogóle jest konkretna inwestycja i to nie jest wystarczająco ukierunkowane zdaniem OECD?

Marek Sienkiewicz
I tak, i nie. Może być ukierunkowana, jeżeli rzeczywiście dochód, który będzie zwolniony, będzie pochodził głównie z tej inwestycji. W kilku zdaniach jak liczymy tzw. domiar, top-up-tax. Na początku bierzemy wynik finansowy, czyli wynik operacyjny ustalony w oparciu o dane księgi rachunkowe, ale też co istotne wynik, który idzie do konsolidacji, czyli międzynarodowe standardy rachunkowości. Dlaczego międzynarodowe standardy rachunkowości? Chodzi o to, żeby to były dane porównywalne z perspektywy innych jurysdykcji.

Maciej Guzek
Tak, żeby nie było różnic wynikających z innego ustawodawstwa lokalnego.

Marek Sienkiewicz
Dokładnie tak. To jest pierwsza kwestia. Uwzględniamy też różnice przejściowe, czyli np. kwestia straty. Prawdopodobnie przyspieszona amortyzacja i tego typu elementy będą generalnie neutralne z perspektywy globalnego podatku minimalnego. Mamy już wynik ze wszystkich biznesów w danym kraju. Później sumujemy wszystkie podatki płacone w danym kraju, które mają przymiot podatku dochodowego. Następnie wychodzi nam np. efektywna stawka podatkowa 5%. Teraz stawka, którą będziemy musieli zastosować to będzie 15-5, czyli 10%, czyli dużo.

Maciej Guzek
Tak, wyrównuję do tego minimum.

Marek Sienkiewicz
Teraz ważne jest to, co jest podstawą do opodatkowania 10%. Podstawą do opodatkowania 10% jest tzw. excess profit, czyli dochód nadzwyczajny. Wylicza się go w ten sposób, że bierzemy w dużym uproszczeniu podstawę opodatkowania, którą mieliśmy wcześniej, czyli całą paczkę konsolidacyjną, która nam służyła do ustalenia efektywnej stawki podatkowej, ale pomniejszony o szacunkowy dochód jaki powinien być z twoich aktywów i pracowników. Dochód pomniejszamy o wyłączenia związane z substancją biznesową.

Maciej Guzek
Mógłbyś to powiedzieć na jakimś prostym przykładzie, który pozwoli to lepiej zrozumieć?

Marek Sienkiewicz
Załóżmy, że podstawa opodatkowania to jest 40 000 000 zł.

Maciej Guzek
40 000 000 zł to jest wartość, która wynika ze sprawozdań finansowych spółek, które są w Polsce?

Marek Sienkiewicz
Tak, oczywiście pomniejszone o odpowiednie różnicę przejściowe itd., generalnie "przejściówka", ale w oparciu nie o polskie przepisy podatkowe, tylko o przepisy ujednolicone z dyrektywy. Spółka zapłaciła 4 000 000 zł podatku CIT i wszystkich podatków, które są uznawane jako podatek dochodowy. Widzimy, że efektywna stawka podatkowa to 4/40, czyli 10%.

Maciej Guzek
Czyli zgodnie z mechaniką globalnego podatku minimalnego 10% to za mało, bo minimalna stawka wynosi 15%, czyli powinien się pojawić tzw. domiar.

Marek Sienkiewicz
Tak, domiaru mamy 5%. 5% będziemy musieli zapłacić, albo w Polsce, jeżeli polski ustawodawca zdoła wprowadzić odpowiednie przepisy w danym czasie, albo też w kraju, gdzie jest siedziba spółki matki.

Maciej Guzek
Czyli, gdyby nic więcej się nie wydarzyło, to muszę dorównać do stawki, aby było 15%. Powiedziałeś o wyłączeniach, że mamy związane z aktywami i z pracownikami. Jak to wpływa na tą prostą kalkulację?

Marek Sienkiewicz
W tym przypadku, gdzie mamy 40 000 000 zł dochodu, wychodzi, że musimy zrobić domiar w wysokości 5%, co jest istotne, nie liczymy 5% od 40 000 000, bo musimy teraz zrobić jeszcze dodatkowe ćwiczenie. Należy wyliczyć "dochód", jaki powinien nam się należeć w oparciu o naszą substancję biznesową w danym kraju. W tym przypadku załóżmy, że mamy aktywa trwałe w wysokości 200 000 000 zł, obniżenie podstawy opodatkowania, czyli asset carve-out na ten moment to jest 8%, czyli wychodzi 15,6 mln zł, budżet płacowy za zadany rok wynosi 100 000 000 zł, tutaj payroll carve-out jest jeszcze wyższy, czyli 9 8 000 000 zł. Generalnie pomniejszamy podstawę opodatkowania, która wynosi 40 000 000 zł najpierw o wyłączenie związane z "assetami", które wynosi 15,6 mln zł, później wyłączamy payroll carve-out, prawie 10 000 000 zł. Podstawa opodatkowania, czyli excess profit to już nie jest 40 000 000 zł, tylko 15 000 000 zł.

Maciej Guzek
Dodatkową stawkę, czyli różnicę liczę od podstawy opodatkowania, która wynosi 15 mln zł, a nie 25 mln zł.

Marek Sienkiewicz
Tak. To jest trochę odpowiedź na twoje pytanie, czy ulga inwestycyjna jest ulgą kierunkowaną, która nie powinna być tak mocno dotknięta przez globalny podatek minimalny? Z tej perspektywy odpowiedź jest taka, że przy pewnych poziomach rentowności ulga inwestycyjna polska pozostanie w zasadzie nienaruszona.

Maciej Guzek
Czyli innymi słowy najpierw robię kalkulację różnicy, czyli jaka wyszła mi efektywna stawka podatkowa, a jaka powinna wyjść zgodnie ze standardem wprowadzonym przez przepisy OECD. Potem patrzę na środki trwałe w Polsce, biorę pod uwagę ilu pracowników zatrudniam, dokonuję kolejnej kalkulacji w odniesieniu do tych ilości pracowników i aktywów, które posiadam, dopiero różnica to jest wielkość, którą będę musiał opodatkować dodatkowo.

Marek Sienkiewicz
Tak, czyli podstawa opodatkowania domiarem to nie jest cały nasz dochód, tylko nadwyżka wokół pewnej bazy. Jeżeli mamy bardzo dużą substancję biznesową, która dodatkowo sama w sobie generuje duży podatek, może się okazać, że ten domiar będzie, a pewnie będzie w każdej sytuacji, więc ta kalkulacja i tak będzie potrzebna, ale już nie będzie taki dotkliwy. Pojawiają się już takie głosy, że skoro jest globalny podatek minimalny, to po co mi w ogóle Specjalna Strefa Ekonomiczna czy Polska Strefa Inwestycji. Polska Strefa Inwestycji, w zależności od poziomu rentowności naszego biznesu zawsze będzie generować pewną korzyść, tylko pytanie, czy będzie generować korzyść w takiej wysokości jak nam się wydawało przed globalnym podatkiem minimalnym. Natomiast z perspektywy naszych kalkulacji z reguły ta strata jest, ale to 20-30% tej wartości, którą pierwotnie mieliśmy. Plus my ciągle mamy nadzieję, że po pierwsze, polski ustawodawca jednak coś zrobi z tymi ulgami, żeby ich wpływ na efektywną stawkę podatkową nie był tak duży, a prócz tego nawet jeżeli nie będzie chciał coś zrobić, to przynajmniej w odpowiednich przepisach niech znajdzie się kwestia doprecyzowania wartości pomocy publicznej i urealnienie z perspektywy globalnego podatku minimalnego. To by szło w tę stronę, że będziemy mieli tę ulgę, ale po prostu będziemy mieć więcej czasu, żeby ją całą wykorzystać.

Maciej Guzek
Być może zostaną wydłużone czasy korzystania z ulgi. Są jeszcze co najmniej dwa ważne instrumenty, o których wspomniałeś na początku, czyli IP Box i przede wszystkim ulga badawczo-rozwojowa. Czy pomniejszenia podstawy opodatkowania będą również działały w odniesieniu do tych dwóch ulg? Czy IP Box i ulga na działalność badawczo-rozwojową trochę straci sens ze względu na globalny podatek minimalny? Oczywiście stracą sens tylko w odniesieniu do tych spółek, które mu podlegają. Przypomnijmy, że globalnemu podatkowi minimalnemu będą podlegały grupy kapitałowe przekraczające próg 750 000 000 EUR obrotu.

Marek Sienkiewicz
Carve-out, czyli wyłączenia będą stosowane w każdej sytuacji. One są elementem podstawowym mechanizmu kalkulacji podatku. Służą do tego, żeby ustalić, co jest podstawą opodatkowania z perspektywy domiaru, czyli jest "drugą podstawą opodatkowania". Najpierw mamy jedną podstawę, czyli nasz dochód, które jest porównywany z podatkiem dochodowym, jaki płacimy w całej jurysdykcji i wtedy wychodzi, czy mamy efektywną stawkę podatkową poniżej czy powyżej, czyli jaka powinna być stawka domiaru. Później jest osobna kalkulacja, która jest podstawą do wyliczenia domiaru, czyli top-up-tax. Jest jeszcze jeden ważny element, bo założenie jest takie, że pewne ulgi podatkowe (i w tą stronę idzie cały świat), z założenia nie powodują obniżenia efektywnej stawki podatkowej.

Maciej Guzek
Czyli "legalne ulgi podatkowe" w świetle globalnego podatku minimalnego, to znaczy takie, które można stosować bez konieczności dopłacania globalnego podatku minimalnego.

Marek Sienkiewicz
Tak jest.

Maciej Guzek
Jakie to są w takim razie?

Marek Sienkiewicz
To są takie ulgi podatkowe, które z perspektywy księgowej są rozpoznawane jako dotacja.

Maciej Guzek
To jak taka ulga podatkowa musiałaby działać? Pamiętajmy, że ulga podatkowa to jest jednak sytuacja, w której nie płacę podatku, na tym polega ulga podatkowa?

Marek Sienkiewicz
W dużym skrócie kluczową kwestią jest to, że to musi być ulga podatkowa, której wysokość jest niezależna od twojego dochodu. Innymi słowy "legalną ulgą podatkową", która nie wpływa na obniżenie efektywnej stawki podatkowej, to jest ulga, która jeżeli nie zostanie wykorzystana przez przedsiębiorcę, bo np. ma za niski dochód, np. nie zdąży jeszcze wygenenerować tyle dochodu, który mógłby zwolnić, albo podatku, który musiałby zapłacić, po prostu w ciągu 4 lat zostanie zwrócona nadwyżka, niewykorzystany element w gotówce - to duże uproszczenie.

Maciej Guzek
No właśnie, mówisz zwrócona w gotówce, a ja zastanawiam się nad instrumentem, który pozwalałby pomniejszać inne podatki. Wyobraźmy sobie sytuację. Z jednej strony polski ustawodawca mówi, że dobrze by było zachować ulgę inwestycyjną, żeby Polska nadal by była investment hub, czyli miejscem, gdzie są lokalizowane inwestycje i które przyciąga inwestorów, również poprzez system ulg (a nie oszukujmy się, Polska Strefa Inwestycji była bardzo efektywnym instrumentem do przyciągania inwestorów), z drugiej strony trzeba zwrócić, to w gotówce, a to jest konieczność poniesienia kosztu budżetowego i niekoniecznie w trudnej sytuacji budżetowej nasz rząd może się na to zdecydować. Oczywiście to spekulacja, bo nie wiem, czy takie plany chodzą po głowach osób w Ministerstwie Finansów, ale czy analogiczna konstrukcja polegająca na pomniejszeniu innych podatków by nie zadziałała? To znaczy, w ciągu 4 lat nie wykorzystuję ulgi w podatku dochodowym, bo nie mam dochodu, to mogę pomniejszyć inne podatki, które płacę, np. PIT, którego jestem płatnikiem od pensji, tak jak jest już w tej chwili, tak naprawdę w przypadku ulgi na innowacyjnych pracowników, czy też podatek od nieruchomości, czy nawet podatek od towarów i usług lub jakiekolwiek inne daniny publiczne, które muszę ponieść. Co o tym sądzisz?

Marek Sienkiewicz
Dyrektywa na to pozwala. To jest jeden z wariantów, nad którym warto się zastanowić i niektóre kraje, np. chyba rząd czeski taki wariant analizuje. Natomiast to nie musi być po 4 latach, niewykorzystana część ulgi nie musi być zwracana w gotówce, może być albo na zasadzie takiej, że możemy ją rozliczyć z innymi należnościami publicznoprawnymi, czyli np. PIT, ZUS itd. i to jest właśnie wtedy zrównane. Generalnie chodzi po prostu o to, żeby to nie była ulga, która jest uzależniona od twojej rentowności, czyli żebyś po prostu ją miał. Czy polski ustawodawca pójdzie tą drogą - być może. To jednak jest sposób na to, żeby zmniejszyć obciążenie budżetu związane z tym, jeżeli chciałby wszystkie nasze ulgi przerobić na tzw. kwalifikowane zwrotne kredyty podatkowe, czyli takie, że jeżeli nie skorzystamy, to w ciągu 4 lat i tak dostajemy resztę w gotówce. Ewentualnie, trochę wynalazek, chociaż tego typu ulgi zawsze istniały, tzw. IRA, czyli Inflation Reduction Act, czyli wielki program pomocowy, który został wdrożony w Stanach Zjednoczonych. Tam w celu transformacji energetycznej, na zeroemisyjność, zielone inwestycje, lwia część pomocy jest udzielana w postaci kredytów podatkowych, ale to są kredyty transferowalne.

Maciej Guzek
Czyli?

Marek Sienkiewicz
Czyli możemy sprzedać ulgę podatkową do innego podmiotu, wtedy inny podmiot może liczyć ulgę ze swoim dochodem.

Maciej Guzek
Okej, czyli wytworzyłby się "rynek ulg podatkowych".

Marek Sienkiewicz
Już się wytworzył. W Stanach cena jest taka, że za dolara ulgi można dostać 95 centów. To ma sens. Z tego powodu, że nagle to się stało bardzo popularne i pojawiły się bardzo wielkie ilości tego typu ulg, to z perspektywy dyrektywy kredyty transferowane też są ulgą kwalifikowaną. To się wszystko sprowadza do tego, czy rozpoznamy to z perspektywy księgowej. Punktem wyjścia dla globalnego podatku minimalnego zawsze jest wynik księgowy. Pytanie czy daną ulgę rozpoznamy jako przychód, czyli w ramach standardu 20, czy jako tax credit, w ramach standardu 12, czyli tego, który pomniejsza zobowiązanie.

Maciej Guzek
Jakie są warunki, żeby rozpoznać to jako przychód, czyli wg standardu 20?

Marek Sienkiewicz
Chodzi o to, że to musi być dotacja albo quasi dotacja.

Maciej Guzek
Czyli coś co mogę sprzedać, uprawnienie, które mogę sprzedać?

Marek Sienkiewicz
Coś co ma wartość i ta wartość jest niezależna od twojego dochodu. Najczęściej jest to dotacja. Trzeba pamiętać, że jeżeli redundowany tax credit będzie rozpoznawany jako przychód, to on też będzie dotknięty przez globalny podatek minimalny. Jak pamiętacie, jak liczymy efektywną stawkę podatkową to w liczniku mamy ile zapłaciliśmy podatku, a w mianowniku jaki mamy dochód. Zupełnie inny wpływ jest, jeżeli kredyt pomniejsza licznik, a zupełnie inny, jeżeli zwiększa mianownik, czyli przychód. To nie jest cudowne rozwiązanie, wiadomo to wpłynie na obniżenie efektywnej stawki, podatek będzie ten sam, ale wzrośnie nam przychód, czytaj efektywna stawka znowu spadnie, ale już nie tak mocno. Rozwiązanie jest na pewno lepsze, niż żeby to traktować jako ulgę podatkową. Problem jest taki, że jednak mimo wszystko z perspektywy Ministerstwa Finansów to było dosyć wygodne, żeby dawać to w postaci ulgi podatkowej, a nie dotacji? Też trzeba pamiętać, że w sytuacji, gdy obecnie Polska Strefa Inwestycji jest na 10, 12 lub 15 lat, to jednak spółki działające w PSI odbierają ulgę w całości.

Maciej Guzek
Nie wszystkie, ale duża część tak.

Marek Sienkiewicz
Kiedyś jeszcze się mówiło, że to są tzw. gruszki na wierzbie, że dają 50% kosztów inwestycji w formie ulgi, ale i tak wiemy, że tego nie odbierzesz. Natomiast w praktyce, zwłaszcza polski biznes, są na tyle rentowne, że jednak dostają zwrot kosztów inwestycji.

Maciej Guzek
Pospekulujmy o tym, w jaką stronę mogą ulec reformie polskie przepisy? Z tego, co mówisz wynikałoby, że cały system pomocy, zarówno w odniesieniu do ulgi B+R, jak i ulgi w ramach Polskiej Strefy Inwestycji, musiałby przejść małą rewolucję, żeby dopasować się do tych wymogów, o których mówisz. Gdyby Sejm podjął decyzję, żeby iść w tym kierunku, to zmieni zasady dla wszystkich, czy będą dwa systemy. Tak jak powiedziałeś, mniejsze podmioty w zasadzie nie podlegają pod globalny podatek minimalny, bo są właśnie za małe, więc równie dobrze mogłyby stosować dotychczasowy system.

Marek Sienkiewicz
Z drugiej strony czemu akurat ci duzi mają być traktowani lepiej, niż mniejsi?

Maciej Guzek
To prawda.

Marek Sienkiewicz
Ale jedno z możliwych rozwiązań jest to, że dla tych największych, którzy podlegają pod globalny podatek minimalny, tworzymy system alternatywny.

Maciej Guzek
Wiadomo jakie są plany rządu w tym zakresie? Ministerstwa Finansów i Ministerstwa Rozwoju i Technologii, bo to dwa ministerstwa wspólnie zawiadują tematem Specjalnych Stref Ekonomicznych.

Marek Sienkiewicz
Wiemy tylko to, co znane z oficjalnych informacji. Ministerstwo Finansów deklaruje, że podejmie wszystkie niezbędne kroki do tego, żeby utrzymać system zachęt. Co robią inne kraje? Wiadomo trochę inaczej się to robi, jeżeli się ma nadwyżkę budżetową, a inaczej, gdy deficyt budżetowy. Jednak kraje idą w stronę kwalifikowanych zwrotnych kredytów podatkowych, czyli niewykorzystana nadwyżka w ciągu 4 lat jest zwracana w różnej formie, czy w postaci możliwości rozliczenia z innymi należnościami, czy w gotówce. Nie wiem czy w Polsce byłby w ogóle rynek na zbywalne kredyty podatkowe. W Stanach to działa, teraz to jest gigantyczny rynek. Inne kraje przekształcają system w stronę kredytów refundowanych.

Maciej Guzek
Ile mamy czasu? Regulacji dotyczących globalnego podatku minimalnego w Polsce jeszcze nie ma.

Marek Sienkiewicz
W zasadzie zmiana powinna nastąpić do końca tego roku.

Maciej Guzek
To pewnie jest niewykonalne biorąc pod uwagę kalendarz. Po pierwsze musi nastąpić sformułowanie nowego rządu, po drugie muszą być uchwalone nowe przepisy podatkowe, pewnie do końca listopada, bo to jest ingerencja w podatki dochodowe, więc szybciej tego się pewnie nie da zrobić tak, aby obowiązywało od 1 stycznia 2024 roku.

Marek Sienkiewicz
Idealnie byłoby, żebyśmy dokonali tej modyfikacji do końca tego roku. Natomiast jest jeszcze jeden element, o którym trzeba pamiętać. Mamy sporo inwestorów, którzy dostali ulgi w obecnym reżimie, ale wiemy, że większa część będzie z nich korzystać po roku 2023 r.

Maciej Guzek
A co rozumiesz pod pojęciem, że dostali ulgi, czyli została im przyznana decyzja o wsparciu, bądź wcześniej zezwolenie strefowe? Jest kilka warunków skorzystania z ulgi. Tym podstawowym jest właśnie decyzja o wsparciu/zezwolenie strefowe, ale oprócz tego trzeba ponieść wydatki kwalifikowane. Powstaje pytanie co z takimi podmiotami? Czy one muszą tylko dostać decyzje, czy muszą też wydać?

Marek Sienkiewicz
Z perspektywy praw nabytych to powinien być brany pod uwagę moment, kiedy podejmujemy decyzję o zlokalizowaniu inwestycji w Polsce albo po prostu podjęcie decyzji inwestycyjnej.

Maciej Guzek
Czyli decyzja o wsparciu.

Marek Sienkiewicz
Czyli decyzja o wsparciu i też rozpoczęcie projektu. Moim zdaniem formalna decyzja.

Maciej Guzek
I co wtedy?

Marek Sienkiewicz
No właśnie, co wtedy? Dużo zależy od poziomu zaawansowania inwestycji. Znowu wracam do wyników finansowego, do różnic przejściowych. W różnicach przejściowych jest wskazane, że jeżeli mamy aktywo zawiązane z perspektywy np. ulgi inwestycyjnej, to globalny podatek minimalny jest tak skonstruowany, bazując na wyniku finansowym, że stopniowe zużywanie tego aktywa jest traktowane na równi z podatkiem. Jeżeli w księgach mamy podatek odroczony z tytułu inwestycji np. w Specjalnej Strefie Ekonomicznej to co do zasady z perspektywy podatku odroczonego, to tak powinno działać, że paradoksalnie ulga inwestycyjna, czy jakakolwiek inna ulga uwzględniająca takie aktywo, powinna być zabezpieczona. Natomiast jest przepis mówiący o tym, że jeśli chodzi o różnice przejściowe, to nie ma tej neutralności w odniesieniu do aktywa związanego z ulgami podatkowymi. Dlaczego? Bo inaczej to nie byłoby spójne i wszyscy by wykorzystywali tę furtkę do tego, żeby ulgi były neutralne z perspektywy efektywnej stawki podatkowej. Natomiast jest wskazane, że jeżeli udało nam się to aktywo zawiązać do końca tego roku, to jeszcze ciągle konsumpcja i różnice przejściowe, wynikające z aktywa, mogą być uwzględniane w kalkulacji wyniku.

Maciej Guzek
Czyli muszę zawiązać to aktywo do końca tego roku? Pytam, bo z tego co wiem to rachunkowo nie jest to jednoznaczne w jakiej wielkości i czy w ogóle, możesz zawiązać aktywa zaraz po np. uzyskaniu decyzji o wsparciu. Audytorzy patrzą na to różnie.

Marek Sienkiewicz
Paradoksalnie jednym bardzo dużym elementem, który też będzie miał na to wpływ to jest kwestia, kiedy nabyłeś prawo do zwolnienia podatkowego. Zaraz wróci temat wszystkich ostatnich wyroków sądowych wskazujących kiedy możemy korzystać z ulgi? Czy tak jak twierdzi ministerstwo w momencie, kiedy zaczęliśmy uzyskiwać pierwsze przychody z inwestycji, czy w zasadzie, kiedy zaczęliśmy ponosić pierwsze nakłady...

Maciej Guzek
Czy wtedy, gdy przyjęliśmy do ewidencji środki trwałe, które dają podstawę do ulgi.

Marek Sienkiewicz
Z tej perspektywy sytuacja przedsiębiorców, którzy dostali decyzję o wsparciu w 2023 r., gdzie jest jasno napisane w przepisach, że w momencie, kiedy zakończymy inwestycję, to ten element z perspektywy księgowej też podlega dyskusji na ile będzie to musiało być wzięte pod uwagę. W dużym skrócie, przepisy dotyczące ulgi inwestycyjnej i tego jak to ma wyglądać powinny być wdrożone oczywiście im szybciej, tym lepiej. Zwłaszcza z perspektywy inwestycji związanych z zeroemisyjnością, wszelkiego typu fabryki turbin wiatrowych, baterii itd. To są inwestycje, gdzie inwestorzy są już przyzwyczajeni do tego, że gdzie nie zainwestują, to dostają zachęty, ulgi itd., więc ich pierwsze pytanie brzmi ile pomocy publicznej mogą dostać. To jest element bardzo istotny przy dyskusji. Z perspektywy przyciągania takich inwestorów to wielkość pomocy publicznej i to jak będzie wyglądać środowisko pomocy publicznej, jest bardzo istotne. Paradoksalnie widać, że nasz ustawodawca poszedł w konkretną stronę, czyli dla tego typu inwestycji w zasadzie oferuje granty, czyli dotacje.

Maciej Guzek
Nie wszystkie tego typu inwestycje pewnie będą się kwalifikowały.

Marek Sienkiewicz
Konkluzja jest raczej taka, po pierwsze zrobić zmiany jak najszybciej. Druga kwestia jest też taka, żeby nie zapominać o prawach nabytych, czyli o inwestorach, którzy dostali decyzję o wsparciu np. w tym roku / w zeszłym, nie skończyli jeszcze inwestycji i nie mogą rozpoznać w pełnej wysokości podatku odroczonego.

Maciej Guzek
Czy regulacja unijna może się jeszcze zmienić?

Marek Sienkiewicz
Pewnie czas pokaże. Trzeba wziąć pod uwagę, że regulacja unijna opiera się o regulacje OECD z 2021 r. Dodatkowo kraje to wdrażają i dostosowują się, więc jest coraz mniej podmiotów, które będą walczyć aktywnie o to, żeby to zmienić.

Maciej Guzek
Bardzo dziękuję za rozmowę. Myślę, że to jest bardzo ważny temat dla wszystkich dużych grup, które mają swoje spółki w Specjalnych Strefach Ekonomicznych albo tych, które lokują w Polsce centra badawczo-rozwojowe. Marek wielkie dzięki za rozmowę.

Marek Sienkiewicz
Dziękuję bardzo.