Przegląd podatkowy: VAT

Wybrane orzeczenia TSUE i NSA

Udostępnienie szafy serwerowej i jej odpowiednie utrzymanie nie jest usługą związaną z nieruchomością (wyrok TSUE z 2.07.2020 r., C-215/19)

Fińska spółka oferowała swoim klientom usługi przechowywania i zapewnienia warunków do pracy czynnych serwerów. Serwery były przechowywane w specjalnych pomieszczeniach gwarantujących odpowiednią wilgotność, temperaturę i połączenie. Usługa obejmowała udostępnienie szafy serwerowej, dostarczenie energii elektrycznej, monitorowanie temperatury i wilgotności, chłodzenie, elektroniczną kontrolę dostępu oraz monitoring przeciwpożarowy. Klient instalował sam serwery w szafach usługodawcy i miał do tych serwerów dostęp (w przeciwieństwie do usługodawcy).

Trybunał Sprawiedliwości uznał, że ww. usługi nie są usługami związanymi z nieruchomościami. Za takie można uznać tylko świadczenia, których konkretna nieruchomość jest „elementem centralnym oraz niezbędnym”. Nie mamy tymczasem do czynienia z taką sytuacją, jeżeli „żadna część nieruchomości nie jest przeznaczona do wyłącznego używania przez usługobiorcę”. A tak jest – zdaniem Trybunału – w tej sprawie. Dostęp klienta do szafy serwerowej jest możliwy dopiero po identyfikacji tożsamości. Poza tym nie przysługuje klientom prawo do kontrolowania używania nieruchomości lub ograniczania używania jej przez inne osoby (co jest charakterystyczne dla wynajmu związanego z nieruchomością). Ponadto, szafy serwerowej nie można uznać za nieruchomość.

Zmiana przeznaczenia inwestycji z działalności mieszanej (zwolnionej i opodatkowanej) na wyłącznie zwolnioną powoduje konieczność korekty prawa do odliczenia (wyrok TSUE z 9.07.2020 r., C‑374/19)

Niemieckie przedsiębiorstwo prowadzące dom spokojnej starości (usługi zwolnione z VAT) wybudowało kawiarnię dołączoną do tego domu. Pierwotnie kawiarnia była odwiedzana przez pensjonariuszy oraz osoby z zewnątrz. Była zatem wykorzystywana do czynności zwolnionych z VAT (odwiedziny pensjonariuszy) oraz do czynności opodatkowanych VAT (sprzedaż usług kawiarni dla gości zewnętrznych). Ze względu na nieopłacalność prowadzenia sprzedaży dla gości zewnętrznych, przedsiębiorstwo zrezygnowało z tej części działalności. W konsekwencji organ podatkowy nakazał proporcjonalną korektę podatku naliczonego.

Podatnik argumentował, że zakres działalności zwolnionej nie uległ zwiększeniu. Wyeliminowano wyłącznie działalność opodatkowaną ze względów ekonomicznych (w sposób podobny do „zaniechanych inwestycji”, co do których przysługuje prawo do odliczenia zgodnie z orzecznictwem Trybunału).

Trybunał nie podzielił argumentacji podatnika. Uznał on – nieco upraszczając – że gdyby podatnik uruchomił kawiarnię z zamiarem wykonywania działalności opodatkowanej, która następnie okazałaby się nierentowna, w skutek czego brak byłoby jakichkolwiek czynności, to wówczas prawo do odliczenia mogłoby być zachowane na podstawie orzecznictwa o „zaniechanych inwestycjach”. Z racji tego, że kawiarnia zaczęła służyć wyłącznie do czynności zwolnionych, to podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia w ogóle.

„Country manager” może przesądzić o powstaniu stałego miejsca prowadzenia działalności w Polsce (wyrok NSA z 22.07.2020 r., sygn. I FSK 1777/17)

Sprawa dotyczyła maltańskiej spółki zajmującej się dystrybucją produktów leczniczych, która zamierzała rozpocząć działalność w Polsce. Spółka nie miała w Polsce żadnych pracowników, magazynów, ani zaplecza technicznego, więc planowała zawrzeć umowy z polskimi usługodawcami w zakresie świadczenia m.in. usług marketingowych, logistycznych czy księgowych. Ponadto planowała zawrzeć umowę na świadczenie usług doradczych z tzw. „country managerem”, którego działalność polegałaby na umożliwieniu spółce realizacji jej celów, w tym finansowych, na terytorium Polski. W zakresie jego usług byłoby m.in. doradzanie i kierowanie organizacją spółki oraz jej spółek zależnych na szczeblu krajowym w celu zapewnienia osiągnięcia strategicznych i finansowych celów. „Country manager” miał też zasiadać w zarządzie polskiej spółki zależnej, która miała być jednym z usługodawców spółki.

Organ interpretacyjny, WSA w Warszawie, a ostatecznie również NSA, oceniły, że działalność spółki jest zorganizowana w sposób pozwalający na uznanie, że posiada ona stałe miejsce prowadzenia działalności na terenie kraju. Szczególną uwagę zwrócono na rolę „country managera” odpowiadającego za powodzenie przedsięwzięcia biznesowego spółki w Polsce, w którego zadaniach dostrzeżono cechy nadzoru i kontroli.

Kara umowna o charakterze prewencyjnym nie podlega VAT (wyrok NSA z 31.07.2020, sygn. I FSK 1799/17)

Wyrok zapadł w sprawie dotyczącej spółki prowadzącej działalność w zakresie wynajmu samochodów. W umowach obsługi pojazdów zawieranych z klientami przewidziane zostały ryczałtowe kary umowne m.in. z tytułu palenia tytoniu we wnętrzu samochodu, zaniechania zawarcia umowy ubezpieczenia czy niewykonania przeglądu okresowego zgodnie z planem obsługi pojazdu. Fiskus wskazał, że opisane przez spółkę opłaty stanowią świadczenia podlegające opodatkowaniu VAT, ponieważ istotą tych opłat jest zwolnienie najemcy od zobowiązań w zamian za należność wyrażoną w pieniądzu.

Jednak zarówno WSA w Krakowie, jak i NSA orzekły, że wskazanych kar umownych nie należy traktować jako wynagrodzenia za świadczenia w postaci tolerowania niedozwolonych czynności. NSA podkreślił, że kary przewidziane w umowie obsługi pojazdów mają charakter prewencyjny i służą powstrzymaniu najemcy od niepożądanych czynności oraz zapobiegają uszkodzeniom pojazdów. Należy je więc postrzegać jako rodzaj odszkodowania, a przyjęcie przez organ interpretacyjny, że są to świadczenia ekwiwalentne, jest zbyt daleko idące.

Objaśnienia podatkowe i zmiany w prawie

MF opublikowało przewodnik po zmianach podatkowych wprowadzonych w związku z COVID-19

Ministerstwo Finansów opublikowało objaśnienia podatkowe w sprawie nowych preferencji stosowanych w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19. Przedmiotowe wyjaśnienia z 21 lipca 2020 r. dotyczą m.in. następujących zagadnień z zakresu VAT przewidzianych w tzw. tarczach antykryzysowych:

• stawki 0% VAT dla darowizn towarów związanych z ochroną zdrowia,
• stawki 0% VAT dla darowizn sprzętu komputerowego dla placówek oświatowych,
• wydawania paragonu fiskalnego z kasy rejestrującej w postaci elektronicznej (e-paragon),
• przesunięcia wejścia w życie nowego pliku JPK_V7M od 1 października 2020 r. dla wszystkich podatników,
• przesunięcia wejścia w życie tzw. matrycy stawek VAT od 1 lipca 2020 r.,
• wydłużenia terminu na złożenie zawiadomienia o dokonaniu zapłaty na rachunek spoza wykazu podatników VAT,
• zwolnienia z VAT importu i wewnątrzwspólnotowego nabycia określonych towarów, które mają być przeznaczone na cele związane ze zwalczaniem i zapobieganiem COVID-19.

Projekt pakietu „Slim VAT”

Na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został projekt nowelizacji ustawy o VAT zawierający pakiet zmian, którego celem jest wprowadzenie uproszczeń w rozliczeniach VAT, tj. tzw. „Slim VAT”, a także zmian w zakresie systemu zwrotu VAT podróżnym (TAX FREE).