Nowe Rozporządzenie regulujące działalność w Polskiej Strefie Inwestycji

Zgodnie z treścią przepisów przejściowych, przepisy nowego Rozporządzenia PSI stosuje się do decyzji o wsparciu wydanych w trakcie jego obowiązywania. Z treści tych przepisów można jednak wyczytać, że do decyzji wydanych na podstawie wniosków złożonych przed 31 grudnia 2022 r., zastosowanie znajdą poprzednio obowiązujące regulacje.

Ustawodawca w nowym rozporządzeniu szczególny nacisk położył na:

• rozszerzenie preferencji dotyczących reinwestycji,
• zdefiniowanie momentu rozpoczęcia korzystania ze zwolnienia,
• wskazanie na kompletność i zdatność do użytku przyjętych do ewidencji środków trwałych,
• wprowadzenie dodatkowych warunków w zakresie nabywania środków trwałych, tj. zgodnie z zasadą rynkowości,
• doprecyzowanie okresu kwalifikowalności kosztów leasingu finansowego,
• modyfikację zakresu rodzajów działalności objętych wsparciem,
• aktualizację treści i sposobu spełnienia kryteriów jakościowych.
  
  

Wprowadzono również zmiany we wzorze wniosku o wydanie decyzji o wsparciu.

Warto podkreślić, iż brzmienie Rozporządzenia PSI nie jest identyczne z treścią projektu rozporządzenia opublikowanego na stronie RCL 3 sierpnia 2022 r. Przykładowo, w treści poprzedniego projektu Rozporządzenia PSI nie znajdowały się, wprowadzone w aktualnych przepisach: zapis o konieczności nabywania niektórych środków trwałych na warunkach rynkowych czy fragment dotyczący ustalenia momentu korzystania ze zwolnienia na miesiąc, w którym upłynął termin zakończenia inwestycji określony w decyzji o wsparciu.

Poniżej prezentujemy szczegóły wybranych rozwiązań przyjętych przez ustawodawcę.
 

Rozwiązania przyjęte w treści nowego Rozporządzenia PSI

Obniżenie minimalnych nakładów dla inwestycji realizowanych przez mikro- i małych przedsiębiorców

Jedną z większych zmian wprowadzonych przez nowe Rozporządzenie PSI jest obniżenie minimalnej kwoty nakładów inwestycyjnych o 50% dla tak zwanych reinwestycji realizowanych również przez mikro- i małych przedsiębiorców (dotychczas obniżka dotyczyła wyłącznie dużych i średnich przedsiębiorców). Zgodnie z treścią § 4 ust. 5 pkt 5 Rozporządzenia PSI następujące typy inwestycji mogą skorzystać z 50% obniżki minimalnych kosztów kwalifikowanych:

• zwiększenie zdolności produkcyjnej istniejącego przedsiębiorstwa,
• dywersyfikacja produkcji zakładu poprzez wprowadzenie produktów uprzednio nieprodukowanych,
• zasadnicza zmiana procesu produkcyjnego istniejącego zakładu*.

*w ramach reinwestycji mogą być realizowane zarówno projekty usługowe jak i produkcyjne.

Moment rozpoczęcia korzystania ze zwolnienia w przypadku inwestycji z tytułu kosztów kwalifikowanych

Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem § 9. ust 1. Rozporządzenia PSI, wsparcie z tytułu kosztów kwalifikowanych nowej inwestycji przysługiwało inwestorowi począwszy od miesiąca, w którym poniósł koszty kwalifikowane po dniu wydania decyzji o wsparciu, aż do wygaśnięcia decyzji o wsparciu lub wyczerpania maksymalnej dopuszczalnej pomocy regionalnej, w zależności od tego, które zdarzenie wystąpi wcześniej.

W treści przepisów nowego Rozporządzenia PSI znalazło się stwierdzenie, iż wsparcie z tytułu kosztów kwalifikowanych nowej inwestycji przysługuje przedsiębiorcy, począwszy od miesiąca, w którym upłynął termin zakończenia inwestycji określony w decyzji o wsparciu, aż do wygaśnięcia decyzji o wsparciu lub wyczerpania maksymalnej dopuszczalnej pomocy regionalnej, w zależności od tego, które zdarzenie wystąpi wcześniej.

Moment korzystania ze zwolnienia przed 1 stycznia 2023 r.		Moment korzystania ze zwolnienia po 1 stycznia 2023 r.
Wsparcie z tytułu kosztów kwalifikowanych (…) przysługuje przedsiębiorcy, począwszy od miesiąca, w którym poniósł te koszty po dniu wydania decyzji o wsparciu (…)		Wsparcie z tytułu kosztów kwalifikowanych (…) przysługuje przedsiębiorcy począwszy od miesiąca, w którym upłynął termin zakończenia inwestycji określony w decyzji o wsparciu (…)*

*należy pamiętać, że do powyższej materii również powinny mieć zastosowanie przepisy przejściowe.

Zaznaczamy, że zmianie nie uległa treść przepisu regulującego moment korzystania ze zwolnienia z DoW w ramach inwestycji, opartych na kosztach pracy nowo zatrudnionych pracowników. Zgodnie z treścią § 5. ust 6 Rozporządzenia PSI zwolnienie z tytułu tworzenia nowych miejsc pracy w związku z nową inwestycją przysługuje przedsiębiorcy, począwszy od miesiąca, w którym rozpoczął ponoszenie kosztów pracy, aż do wyczerpania maksymalnej dopuszczalnej pomocy regionalnej.
 

Kompletny i zdatny do użytku środek trwały

Kolejną ze zmian wprowadzanych Rozporządzeniem PSI jest modyfikacja treści § 8 ust. 1 pkt 1 lit b, w którym to doprecyzowano, iż środek trwały stanowiący koszt kwalifikowany powinien być „kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania”.

Celem niniejszej zmiany wydaje się być określenie, że w przypadku wytworzenia/nabycia środka trwałego samo poniesienie wydatku w znaczeniu kasowym (stanowiące niekiedy płatność za daną część środka trwałego) nie jest wystarczające, aby koszt wytworzenia/nabycia środków trwałych kwalifikował się do objęcia pomocą – natomiast kluczowy powinien być moment zaliczenia kompletnych i zdatnych do użytku środków trwałych do ewidencji.
 

Nabycie środków trwałych na warunkach rynkowych

Przepisy nowego Rozporządzenia PSI wprowadzają wymóg, aby środki trwałe, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b (cena nabycia albo koszt wytworzenia we własnym zakresie środków trwałych) i f (cena nabycia aktywów innych niż grunty, budynki i budowle objęte najmem lub dzierżawą), były nabyte na warunkach rynkowych.

Należy zauważyć, że zmiana ta została wprowadzona w treści § 8 ust. 6, który zasadniczo wskazuje, że przedmiotowe środki trwałe, nabywane przez dużego przedsiębiorcę, muszą być nowe. Niemniej jednak zaproponowany sposób redakcji omawianego przepisu zdaje się jasno określać, że nowe kryterium rynkowości ma zastosowanie również do MŚP.

Koszty leasingu finansowego

Istotną zmianą wprowadzoną w ramach nowego Rozporządzenia PSI jest określenie warunku kwalifikowalności kosztów leasingu finansowego wyłącznie w czasie trwania umowy leasingu finansowego.

Rodzaje działalności objętych wsparciem

Do katalogu działalności na prowadzenie których można uzyskać wsparcie dodany został kod 38.22.19.0 PKWiU obejmujący usługi związane z przetwarzaniem pozostałych odpadów niebezpiecznych. Jak wskazano w Uzasadnieniu do projektu Rozporządzenia PSI zmiana ta jest umotywowana wysokim ryzykiem powodzenia biznesowego oraz dużymi kosztami inwestycji w zakresie recyklingu tego typu odpadów.

Z drugiej strony wyłączono wsparcie na produkcję broni i amunicji określoną w sekcji C w dziale 25 w grupie 25.4 PKWIU. W Uzasadnieniu wskazano, iż w przypadku tego typu działalności udzielanie pomocy regionalnej było dotychczas wyłączone z uwagi na brzmienie art. 346 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i w konsekwencji nie istniała możliwość uzyskania decyzji o wsparciu na tego typu działalność.

Nowe Rozporządzenie PSI zawiera również zmiany w zakresie kryteriów jakościowych wskazanych w załączniku nr 1. Nowe przepisy modyfikują głównie ich treść oraz sposób weryfikacji. Wprowadzone zmiany dotyczą zarówno nowych inwestycji w sektorze przemysłowym, jak i usługowym. Poniżej przedstawiamy szczegóły dotyczące najważniejszych zmian.

W przyjętym Rozporządzeniu PSI zmieniono sposób weryfikacji spełnienia tego kryterium. Oprócz oświadczenia złożonego przez przedsiębiorcę we wniosku o wydanie decyzji o wsparciu podmiot kontrolujący zweryfikuje, czy w każdym roku okresu utrzymania inwestycji przedsiębiorca faktycznie prowadził działalność w zakresie wskazanego kodu głównego działalności.

W kryterium zakładającym aktywizację zawodową poprzez zatrudnienie w związku z realizacją nowej inwestycji w zakładzie osób z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności, udział tych osób (w odniesieniu do ogólnej liczby nowo zatrudnionych pracowników) obniżony został z 10% do 4% (ale nie mniej niż jednego pracownika). Kryterium to, musi być spełnione w każdym roku okresu utrzymania inwestycji.

W zakresie kryterium zakładającym aktywizację zawodową ustawodawca dodał również punkt dotyczący przyzakładowego opiekuna. W ramach nowej inwestycji, przedsiębiorca oprócz dotychczasowych wymogów będzie miał możliwość spełnienia omawianego kryterium poprzez zatrudnienie lub zlecenie zatrudnienia podmiotowi zewnętrznemu przyzakładowego dziennego opiekuna.

Zmiana treści kryterium dot. tworzenia powiązań regionalnych ma charakter doprecyzowujący. Zgodnie ze znowelizowanym brzmieniem Rozporządzenia PSI przedsiębiorca oświadczy, że w ramach nowej inwestycji przekaże w ramach zawartych umów kooperantom środki trwałe, których łączna wartość w każdym roku utrzymania nowej inwestycji wyniesie 0,5% kosztów kwalifikowanych (pozostałe elementy niniejszego kryterium nie zostały zmienione).

Ustawodawca zaktualizował również kryterium, które ma na celu zachęcenie do podejmowania inwestycji w zakresie robotyzacji przemysłowej. Zgodnie z nowymi zapisami w załączniku nr 1 do Rozporządzenia PSI, zakup robota przemysłowego w ramach nowej inwestycji powinien być zgodny z pozycją 489 Klasyfikacji Środków Trwałych (wcześniej poz. 493). Jednocześnie, uzupełnione zostało, że w przypadku innego urządzenia zgodnego z poz. 489 KŚT przedsiębiorca jest zobligowany do oświadczenia, że utrzyma własność co najmniej jednego takiego urządzenia zakupionego w ramach nowej inwestycji.

Dodatkowo, zaktualizowano normę, zgodnie z którą definiowany jest manipulacyjny robot przemysłowy na ISO 8373:2021 (dotychczas ISO 8373:2001). W tym przypadku przedsiębiorca składa oświadczenie o utrzymaniu odpowiedniej liczby robotów przemysłowych lub innych urządzeń zakupionych w ramach inwestycji, co do których zgodność z wymaganą normą będzie potwierdzona stosownym certyfikatem wydanym przez producenta danego robota lub urządzenia.

Weryfikacja powyższych kryteriów będzie następować w każdym roku okresu utrzymania inwestycji.

Zmiana w zakresie kryterium prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej ma charakter doprecyzowujący i porządkujący. Ustawodawca wskazał, że 1% kosztów działalności ponoszonych w zakładzie przedsiębiorcy w danym roku mają stanowić koszty działalności badawczo-rozwojowej lub zakupu usług badawczo-rozwojowych.

Podobny zapis został wprowadzony w odniesieniu do wymogu, zgodnie z którym 2% ekwiwalentu czasu pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w ramach zakładu przedsiębiorcy będzie przeznaczona na prace rozwojowe. Kryteria te powinny zostać spełnione w każdym roku okresu utrzymania inwestycji.

Poprzedni zapis niniejszego kryterium odnosił się odpowiednio do pojęć przedsiębiorcy oraz przedsiębiorstwa – a nie „Zakładu”, co w praktyce powodowało wątpliwości dotyczące punktu odniesienia dla wyliczenia kosztów działalności oraz czasu pracy związanych z działalnością B+R i konsekwentnie spełnienia niniejszego kryterium.

Ustawodawca postanowił znacznie skrócić i zmienić treść kryterium dotyczącego kosztów związanych z nową inwestycją w odnawialne źródła energii. W dotychczasowym brzmieniu załącznika nr 1 do Rozporządzenia PSI zastrzeżono, że co do zasady koszty nowej inwestycji w odnawialne źródła energii nie mogą stanowić kosztów kwalifikowanych. Aktualnie kryterium otrzymało następujące brzmienie: „Nowa inwestycja w odnawialne źródła energii o mocy zapewniającej co najmniej 15% średniorocznego zużycia energii elektrycznej w zakładzie.” Zatem zapis, który dało się odczytać jako wyłączający nakłady w odnawialne źródła energii z puli wydatków kwalifikowanych został usunięty, a kryterium jakościowemu dot. inwestycji w odnawialne źródła energii nadano nowe brzmienie.

Co ważne, doprecyzowano również sposób weryfikacji niniejszego kryterium, odnosząc się do wartości średniorocznego zużycia energii elektrycznej w Zakładzie.

Znowelizowane Rozporządzanie PSI doprecyzowuje, że kryterium to powinno zostać spełnione w każdym roku okresu utrzymania inwestycji.

W wyniku nowelizacji Rozporządzenia PSI doprecyzowano, że działania związane ze spełnieniem powyższego kryterium (posiadanie odpowiednich certyfikatów albo zastępujących je dokumentów) mają dotyczyć zakładu, w którym została zrealizowana inwestycja.

W nowym Rozporządzeniu PSI doprecyzowano, że kryterium to powinno być spełnione w każdym roku (całym okresie) utrzymania inwestycji. Do placówek, z którymi współpracę może podjąć przedsiębiorca dodano szkoły policealne oraz placówki kształcenia ustawicznego, natomiast centra kształcenia praktycznego zastąpiono centrami kształcenia zawodowego. Doprecyzowano również, że podjęcie współpracy ze szkołami branżowymi odnosi się do branżowych szkół I i II stopnia.

Dodatkowo, współpraca ta oprócz praktyk i staży, polegać może także na organizowaniu szkoleń.

Ustawodawca doprecyzował, że działania związane ze spełnieniem powyższego kryterium mają dotyczyć zakładu, w którym została zrealizowana nowa inwestycja.

W punkcie 5.7 wzoru wniosku o wydanie decyzji o wsparciu stanowiącego załącznik nr 2 do Rozporządzenia PSI, znalazł się dodatkowy zapis dotyczący deklaracji 3- albo 5-letniego okresu utrzymania nowych miejsc pracy (w zależności od statusu przedsiębiorcy). Zgodnie z nowym brzmieniem okres taki należy wskazać w sytuacji realizacji inwestycji opierającej się na dwuletnich kosztach pracy nowozatrudnionych pracowników lub w przypadku wyboru kryteriów jakościowych wskazanych w punktach 6.1.2.; 6.2.1.; 6.2.2.; 6.2.6 wzoru wniosku – czyli kryteriów jakościowych związanych z miejscami pracy oraz pracownikami.

Jak już wskazywaliśmy, zgodnie z treścią przepisów przejściowych, regulacje nowego Rozporządzenia PSI stosuje się do decyzji o wsparciu wydanych w trakcie jego obowiązywania (od 1 stycznia 2023 r.), a do decyzji wydanych na podstawie wniosków złożonych przed 31 grudnia 2022 r., zastosowanie znajdą poprzednio obowiązujące regulacje.

Zgodnie z § 12. Rozporządzenia PSI:

Do spraw wszczętych i niezakończonych oraz decyzji o wsparciu wydanych przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia stosuje się przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 sierpnia 2018 r. w sprawie pomocy publicznej udzielanej niektórym przedsiębiorcom na realizację nowych inwestycji (Dz. U. poz. 1713 oraz z 2021 r. poz. 2483).

Podsumowanie

Nowe Rozporządzenie PSI w dużej mierze doprecyzowuje kwestie, będące przedmiotem wątpliwości podatników, jak np.: moment rozpoczęcia korzystania ze zwolnienia, okres kwalifikacji do objęcia wsparciem kosztów leasingu finansowego czy brzmienie niektórych z kryteriów jakościowych.

Należy jednak zauważyć, że w kontekście przyjętych przepisów przejściowych, dojdzie do znaczącego zróżnicowania zasad prowadzenia działalności w PSI dla przedsiębiorców, którzy uzyskali DoW w różnych okresach. Niniejsze, biorąc pod uwagę często długi okres korzystania z decyzji o wsparciu (nawet do 15 lat), skutkować może brakiem przejrzystości zasad korzystania z omawianego instrumentu. Wydaje się więc, że dla przedsiębiorców niezbędne będzie jeszcze bardziej wnikliwe monitorowanie rozstrzygnięć interpretacji podatkowych oraz wyroków sądów administracyjnych, uwzględniających odpowiedni stan prawny.

Niemniej jednak, w naszej ocenie Polska Strefa Inwestycji nadal pozostaje atrakcyjnym instrumentem wsparcia dla przedsiębiorców planujących nowe inwestycje oraz reinwestycje w istniejących zakładach.

Autorzy: Marek Sienkiewicz, Marcin Zwolenik, Marta Jackowska, Anna Ziemann, Paweł Majchrowski